Binnen de Church of England (een klein, maar centraal deel van de wereldwijde Anglicaanse gemeenschap) wordt al jaren heftig gediscussieerd over kwestie van homoseksualiteit en het homohuwelijk. In de Verenigde Staten vond hierdoor binnen de Episcopalian Church een kerkscheuring plaats.
In de Britse kerkprovincies van York een Canterbury (en daar valt ook Anglicaanse kerk in Europa onder) is de afgelopen jaren in de lidkerken veel over dit thema gesproken, en nu hadden de bisschoppen hun voorstel bij de synode ingeleverd. Het voorstel van die bisschoppen was vooral een poging om de lijmen. Van een theologische visie kan je nauwelijks spreken, naar mijn mening.
Van het ‘inzegenen’ van een homorelatie is dus geen sprake, het is meer een zegen vragen over de individuen, niet eens over hun relatie.
Het uiteindelijke voorstel waar de bisschoppen een nipte meerderheid mee kregen, was dat het aan kerken wordt toegestaan om homoseksuelen te zegenen, maar tegelijk zeiden de bisschoppen met de synode in hun kielzog, dat ze daarmee niets afdeden aan wat ze zien als het christelijke huwelijk van één man met één vrouw. Van het ‘inzegenen’ van een homorelatie is dus geen sprake, het is meer een zegen vragen over de individuen, niet eens over hun relatie. Is dat een onderscheid dat kan worden gehandhaafd?
De voorvechters van het volledig erkennen van homoseksuele relaties als christelijk huwelijk dat in de Church of England kan worden gesloten, waren dus nogal teleurgesteld. Hun doel was niet bereikt en ze hebben nog een lange weg voor de boeg.
De tegenstanders van elke vorm van erkenning van homoseksuele relaties waren ook teleurgesteld. Zij wezen erop dat dit gewoon een volgende stap is naar het erkennen en sluiten van het homohuwelijk binnen de Church of England. De bisschoppen waren niet erg sterk in hun theologische visie, maar de beeldvorming zal grote invloed hebben. Wat als straks een lesbisch stel in bruidsjurken naar de kerk komt voor ‘slechts een persoonlijke zegen’?
In England is dat onderscheid misschien nog enigszins te handhaven, want het onderscheid blijkt feitelijk heel duidelijk: de kerk in England is de officiële partij die huwelijken sluit. Dus echtparen van een man en vrouw kunnen formeel in England hun huwelijk sluiten in de kerk. Dat kunnen homostellen dus niet. Die moeten eerst naar het gemeentehuis. Er is geen erkenning van gelijkwaardigheid.
Echtparen van een man en vrouw kunnen formeel in England hun huwelijk sluiten in de kerk. Dat kunnen homostellen dus niet. Die moeten eerst naar het gemeentehuis.
Voor de situatie in Nederland betekent dit onderscheid hoegenaamd niets. Zowel echtparen van man en vrouw en homostellen moeten altijd eerst naar het gemeentehuis, en daarna mag je worden gezegend in de kerk. Een kerk die dat omdraait riskeert een flinke boete.
De bisschoppen van de Church of England moeten nu met een soort liturgie komen voor zo’n inzegening, en tegenstanders van dit idee wijzen erop dat de voorgestelde liturgie verdacht veel lijkt op de gebruikelijke huwelijkssluiting. En dus moeten de bisschoppen hard werken aan een compromistekst. Gaat ze dat lukken met instemming van de synode? Dat is nog maar de vraag. Tot nu toe is hun poging tot lijmen door alle partijen als ‘te weinig’ ervaren.
De poging om de partijen nog bij elkaar te houden was vooral gericht op de kerk in England, waar een paar miljoen anglicanen actief zijn. De kerk in Azië en Afrika was ‘not amused’. Die hadden onder meer de Egyptische aartsbisschop Samy Shehata afgevaardigd om de de synode in England toe te spreken in een poging de kerk op andere gedachten te brengen. Ook de Koptische Aartsbisschop Angelios van Engeland sprak de synode toe, maar de oecumenische relaties werden, naar mijn smaak, opgeofferd om in England maar een compromis te vinden. Het hemd is nader dan de rok.
GAFCON, de organisatie van conservatieve anglicanen die spreekt voor 75 procent van alle anglicanen wereldwijd, heeft de Britse synode gewaarschuwd voor de gevolgen van hun besluit, en is bezig met concrete stappen om de kerk in Engeland te marginaliseren. Tot nu toe werd de aartsbisschop van Canterbury als een van de centra van de eenheid van de kerk beschouwd, maar de bisschoppen uit de rest van de wereld hebben aangegeven dat ze deze ‘koloniale’ regeling niet meer gaan accepteren. Ze gaan een eigen leider van de wereldwijde anglicaanse gemeenschap kiezen en de vraag is of ze nog bereid zijn oecumenisch met hun Britse moederkerk om te gaan. Ze hebben al afscheid genomen van de Amerikaanse Epicopalians, en het is naar het lijkt een kwestie van tijd tot ook de banden met Canterbury worden doorgesneden.
GAFCON heeft meteen na het synodebesluit leden van de Anglicaanse kerk in Engeland uitgenodigd om zich onder door GAFCON erkende bisschoppen te plaatsen. Deze ‘zendingsbisschoppen’ zijn bezig in Engeland en Europa een alternatieve kerkstructuur op te zetten voor het conservatieve deel van de Anglicaanse Kerk.
Jos Strengholt is Anglicaans priester en directeur van Stichting Nijlvallei. Hij schrijft regelmatig columns voor Cvandaag.